Özel Bir Gün:5 OCAK

5 OCAK ADANA’NIN KURTULUŞU

1918 yılında I.Dünya Savaşı’nın sona ermesinden sonra düşman devletlerle aramızda Mondros Ateşkes Analaşması imzalandı. Anlaşma hükümlerinde yer almamasına rağmen İngilizler ve Fransızlar, haklı bir gerekçeleri olmamalarına rağmen, antlaşma hükümlerine aykırı bir şekilde ve kendi aralarında imzaladıkları gizli antlaşmalarla çıkarımda bulunarak Anadolu’nun birçok farklı bölgesinde işgale başladılar. Bunların başını İngiliz ve Fransızlar çekmekteydi. 

Fransızlar 21 Ocak 1919'da planlı bir şekilde Adana, Dörtyol, Saimbeyli, Kozan’a  Ermenileri getirerek iskan ve işgale başladılar. Amaçları itilaf güçlerinin “ileri bir karakolu” olarak Ermenistan Devletine taban hazırlamaktı. Onların gelişiyle birlikte Adana’da yaşayan azınlık Ermeniler, Fransızlardan da destek alarak yıllardır hep bir arada yaşadıkları komşuları dahil olmak üzere taşkınlıklara başladılar. Fransızlar Ermeni nüfusunun çoğalması için dışarıdan Ermenilerin gelmesini teşvik ettiler.

Ermenilerden oluşturulan jandarma birlikleri kurdular. Ermenilerin her çeşit kötülüğüne göz yumup Türklerin ileri gelenlerini görev başından uzaklaştırdılar. Önemli komutanlarını halkı kışkırtıyor iddiaları ile esir kamplarına gönderdiler. Bu haksızlıklar karşısında halk çeşitli yerlerde silaha sarılarak Ermenilere ve Fransızlara karşı canını, namusunu ve malını korumaya başladı.

Bu saldırılılar karşısında Adana’yı işgal eden Fransız komutan yörede yaşayan Türk halka bir bildiri yayınladı. Bu bildiriye göre:

- Üzerinde silah bulunan her Türk kurşuna dizilecek.

- Kargaşalık çıktığında ölen veya yaralanan Fransız askerine karşılık, yerli halktan iki kişi kura ile seçilecek ve  kurşuna dizilecek.

- Bir evden kendilerine silahla ateş edilirse o ev yakılacak.

Dışarıdan getirilen Ermenilerin bölgeye yerleşmeye başlamasının ardından tüm Ermeniler 10 Temmuz 1920’de büyük bir şiddetle soykırım harekâtına girişerek şehirde yağmalama, öldürme, tecavüz olaylarına başladılar. On binlerce kadınlı çocuklu Adana’lı canını kurtarmak için Toros’lara doğru geri çekildiler.

Dedelerimiz ve ninelerimizden anlatıla gelen ve 4 gün süren ” kaç kaç” olayı işte bu olaydır. Şehrin her yerinde bayraklarımız yırtılarak yerine Fransız ve Ermeni bayrakları çekildi.

Tüm bu zulümlerin ardı arkası kesilmeyince halkın sabrı taştı. Bölgede kurdukları Kilikya Cemiyeti ve Kuvayi Milliye ile birlikte direnişe geçti. 

1920’de Toros’lardan Fransızlara karşı topyekûn bir saldırı başlatıldı. Adana halkı tarafından yapılan direnişin ilk meyvesi olarak 27 mayıs 1920’de Fransız Silahlı güçleri Komutanı Menil’in tutsak alındı. Ayrıca tarihimizde “Karboğazı” zaferi olarak geçen bu olay, Kuva-yı Milliye’nin ilk zaferidir. Ardından 5 Ağustos 1920’de Mustafa Kemal Paşa, Fevzi Çakmak ve Milletvekilleri Pozantı’ya geldiler. Burayı şehir haline getirerek Pozantı Kurultayı’nı yaptılar.

Düşmanın saldırısı karşısında, Adana ve bölgesinde direnişe geçen insanlarımız, çok büyük kayıplar verdiler. Verilen bu kayıplar ve yapılan çetin mücadele sonucunda, 1920 sonlarında Fransızları ağır mağlubiyete uğratmayı başardılar.

Bu büyük yenilgi sonrasında Fransa ile TBMM Hükümeti arasında 20 Ekim 1921 tarihli Ankara Anlaşması imzalandı ve   5 Ocak 1922’de Fransızlar beraberlerinde getirdikleri Ermenilerle birlikte bölgeyi tamamıyla boşaltarak şehit kanıyla sulanan vatan topraklarımızı terk ettiler. 

İşte bu tarihten itibaren 5 Ocak her yıl Adana’nın kurtuluşu olarak kutlanmaya başlandı.

Bu direniş ve savaşlarda Adana halkının yanı sıra Tekelioğlu Sinan, Kara Afat, Selahattin Adaletli, Manisalı Ali, Osman ÇAMURDAN, İbo Osman, Hacı Ağa, Şehit Ökkeşoğlu Efe, Emin Ağa, Rehber Hatice, Tayyar Rahime, Kara Fatma (Adile Onbaşı) gibi isimleri  tarihimize altın harflerle yazılan kahramanlarda çıkmıştır.

Kısaca Adana’nın Kurtuluşu’nu kadar olan süreci dilimin döndüğünce özetlemeye çalıştım.

Tarihimiz böyle kısaca birkaç satıra sığdırmak elbette ki mümkün değil. Tarihimizi okuyup öğrenip yeni nesillere iyi anlatmalıyız. 

Bu vesile ile tüm şehitlerimizi ve kahramanlarımızı minnet ve şükranla yad ediyor Allah kendilerinden razı olsun diyorum.

ADANA’MIZIN KURTULUŞU KUTLU OLSUN!!!