Tırpan

Evet bahsettiğim o kitap "TIRPAN"dı. Nihayet okuyup bitirdim. Bu kitabı okurken sık sık Farid Farjad'dan Sarı Gelin'i dinledim. Bilmiyorum benim hoşuma gitti. 

Biraz hüzün, acı, duygusallık hepsi kitapla uyum içinde 

yakıştı doğrusu. Neyse uzatmayayım artık. Kitaba geçelim şimdi.

Kitap Hakkında:

Kitap Adı: Tırpan

Yazarı: Fakir BAYKURT

Yayınevi: Remzi Kitabevi

Sayfa: 312

Değerlendirmem:%95

Ne Buldum: Destansı bir öykü

Yazarı Tanıyalım: 

Elif ve Veli Baykurt çiftinin çocuğu olarak 1929 yılında Burdur’un Yeşilova ilçesine bağlı Akçaköy’de doğdu. Asıl adı Tahir olan yazar 1936 yılında Akçaköy İlkokulu’na başlar ve iki yıl sonra babasını kaybeder. Dayısı Osman tarafından Balıkesir’e götürülür. Burada dokumacılık öğrenir. 2.Dünya Savaşı’nın başlamasıyla dayısı askere alınınca tekrar köyüne döner ve okuluna devam eder. 1942 yılında ağır bir sıtma geçirir ve istirahat döneminde şiire yazmaya başlar. 1943’te İlkokulu, 1948’de Gönen Köy Enstitüsü’nü bitirdikten sonra sınıf öğretmenliği yaptı. Gazi Eğitim Enstitüsü’nü 1955’te bitirdi; Sivas, Hafik ve Şavşat’ta Türkçe öğretmeni olarak çalıştı. İlk romanı “Yılanların Öcü” 1958 yılında Cumhuriyet Gazetesi’nde yayımlandı. 1960 yılında ilköğretim müfettişliğine getirildi. Amerika’da Bloomington İndiana Üniversitesi’nde 1962-1963 yılları arasında ders araçları konusunda uzmanlık eğitimi gördü. Türkiye Öğretmenler Sendikası’nın başkanlığını ve Türkiye Öğretmenler Dernekleri Milli Federasyonu genel başkanlığını yürüttü. Milli Folklor Enstitüsü uzmanlığı, ODTÜ halkla ilişkiler ve yayın müdürlüğünün yanı sıra 1978 yılında Kültür Bakanlığı Danışmanlığı görevlerinde bulundu. 1979 yılında Almanya’nın Duisburg şehrine eğitim uzmanı görevi ile gönderildi. Yaptığı yoğun çalışmaların ardından 1996 yılında burada emekli oldu. Şiirle başladığı edebiyat yaşamına kısa öyküler ve köy notları ile devam etmiştir.

Bunlar Yeditepe, Yücel, Varlık, İmece, Yazın, Cumhuriyet gibi dergi ve gazetelerde yayımlanmıştır. İlk kitabı Çilli 1955 yılında çıkmıştır. Romanlarında genellikle kırsalı ve köy yaşamını, köylünün isteklerini, tepkilerini ve çelişkilerini ele almıştır. Yazdığı romanlarıyla birçok ödüle layık görülmüştür. Aldığı ödüllerden bazıları şunlardır:

TRT ve TDK, Sait Faik Hikaye Armağanı, Orhan Kemal Roman Armağanı’dır.

Yazar Baykurt, uzun süre pankreas kanseri tedavisi gördüğü Essen Üniversitesi Kliniği’nde 11 Ekim 1999 tarihinde hayata veda eder.

 Başlıca Eserleri:

Yılanların Öcü 1954 (roman)– Irazcanın Dirliği 1961 (roman)– Amerikan Sargısı 1967 (roman) – Tırpan 1970 (roman) – Köygöçüren 1973 (roman) – Keklik 1975 (roman) – Kaplumbağalar 1980 (roman)– Efendilik Savaşı 1959 (öykü) – Karın Ağrısı 1961 (öykü)- Anadolu Garajı 1970 (öykü)- Can Parası 1973 (öykü)- Gece Vardiyası 1982 (öykü)- 

Arka Kapaktan: 

Ankara’ya bağlı bir köydür Gökçimen. Bir tepenin eteğinde uzanır. Kızlarıyla nam salmıştır. Bu köyde, çayır çimenin yeşili kızların gözüne yansımıştır. Bu yüzden “göküş” olurlar. Biraz büyüyüp serpildi mi, birkaç altın akçaya yaşlı ve zengin adamlara verirler sorgusuz sualsiz. 

Velikul’la Havana’nın kızları Dürü de bu köyün göküş kızlarından biridir. İlkokul beşi bitirdiği o yaz, komşu köyün Evci’nin ağası Kabak Musdu bir görüşte vurulur Dürü’ye. Musdu’nun yaşı geçkin, parası ise ganidir. Gökçimen’den birkaç yandaş edinip kendine, çeler Dürü’nün babasının aklını, söz alır. Söz ağızdan çıkmıştır bir kere Dürü, Kabak Musdu’nun ikinci eşi olacaktır. Anası karşı çıkar; Dürü kıyametleri koparır. Daha önce onunla aynı kaderi paylaşan kızlar gibi kendini asmayı düşünür. Köyün akıllı delisi Uluguş Nine karşı çıkar bu fikrine. Sevdadan yanadır Uluguş; daha da önemlisi Gökçimen’in kızlarının kaderi değişsin ister. Ama nasıl? 

Kitabın Analizi & Yorumum:

İlkokul dördüncü sınıfı pekiyi dereceyle geçmiş ve yaz tatiline girmiştim. O tarihlerde tablet bilgisayar, akıllı telefon, oyun konsolları henüz daha yoktu. Karne hediyesi olarak ben de kitap almak istedim ve sabahtan köyün minibüsüne binerek şehre gittim. Kitapçıya girdiğimde heyecan içindeydim. Sağım solum, önüm arkam her yer kitaptı.

Hangi kitabı alacağımı şaşırmıştım. Bana kalsa hepsini almak isterdim ama annemin verdiği harçlıkla buna imkan yoktu. En fazla iki kitap alabilirdim. Ben de öyle yaptım ve iki tane kitap aldım. Bunlardan bir tanesi Fakir Baykurt’un “Keklik” isimli kitabıydı. Diğerini ise şu an hatırlayamıyorum. İşte Fakir Baykurt’u o yıllarda “Keklik” isimli kitapla tanımıştım. Kitabı çok beğenmiş, bir çırpıda okuyup bitirmiştim. O yaşta bile hiç ağır gelmemişti bana. Aradan yıllar yıllar geçti.

Tırpan adlı romanını e-kitap olarak okumaya başladım. Her gece uykuya dalmadan evvel birkaç sayfa çevirdim. Derken kitap beni öyle bir sardı ki geceyi bekleyemez oldum ve fırsat bulduğum her an gündüz de okumaya devam ettim. En nihayetinde dün akşam kitabın sonu yaklaşmaya başladığında kalbim küt küt vuruyor, bir yandan sayfaları yutarak okuyordum, bir yandan da çevirdiğim her sayfanın son sayfa olmasından korkuyordum. Velhasıl olmadı; maalesef kitabı dün gece 23:30 da bitirdim. 

Yazar bu romanında ülkemizin günümüz zamanında bile güncelliğini koruyan çocuk gelin ve ağalık düzenini işlemiş. Gökçimen köyünün fakir ahalisinden Velikul ve Havna’nın ilkokulu yeni bitirmiş 13 yaşındaki güzeller güzeli sarışın, yeşil gözlü Dürü’sü kitabın ana karakteri aslında. Komşu köyün ellisini geçkin zengin, yazarın tabiriyle varsıl ağası Kabak Musdu damda anasıyla bulgur sererken gördüğü Dürü’ye bir görüşte vurulur ve babasından kızı kuma (ikinci eş) olarak ister. İlk başta Velikul yok muk dese de, ağanın köydeki yardakçılarının da baskısıyla hizaya gelir. Kızcağızın anası Havana ise ilk başta Dürü gibi leh der illallah demez. Bu işe karşı çıkar. Ama kocasının zorbalığı karşısında sinmek zorunda kalır. Köyün yaşlı ve en ileri görüşlü ninesi Uluguş nine ile köyün kahvecisi Linlin Dürü’ye acıyan ve kollayan tek kişilerdir. Karısını öldüresiye döven, kızını ahıra kilitleyen Velikul kahveden eve döndüğünde elini kolunu bağladığı kızını kilitli ahırda bulamaz. Oysa her şeye rağmen düğün günü gelip çatmıştır. İşte köyde dananın kuyruğu o an kopar. Ayrıca kız almaya geldiklerinde Dürü’yü kızı gibi seven Uluguş nine öyle bir şey yapar ki bu her şeyin seyrini değiştirecektir.

İlk başta da söylediğim gibi roman o kadar akıcı ve sürükleyici ki, insan elinden bırakamıyor. Yazarın eserlerindeki o doğallığı, toplum bilim açısından baktığınızda da o zenginliği görmek mümkün. Karakterlerin ve kurgunun gerçekliği, kullanılan yalın ve şiirsel halk Türkçesinin mükemmelliği ise okuyanın kitaptan sonuna kadar lezzet almasını sağlıyor. Kahveci Linlin ve Uluguş ninenin önderliğinde köy kadınlarının zorbalığa karşı birlikte hareket etmesi ve Dürü’yü saklayıp koruması ne kadar sevindirici ise, olayların geçtiği zamandan günümüze dek süregelen 60-70 yıllık zamanda ülkemizde düşünsel anlamda hala birçok şeyin değişememesi de o kadar üzücü bana göre.

Yazarın diğer kitaplarını da okumak isterim ve Fakir Baykurt’u okumayı tüm kitapseverlere tavsiye ederim.